Hoe ziet de grauwe kiekendief eruit?
De grauwe kiekendief (Circus pygargus) is een slanke roofvogel die behoort tot de familie van de wouwen, haviken en arenden (Accipitridae). Het is de kleinste van alle kiekendieven. Een mannetje grauwe kiekendief kan je herkennen aan zijn blauwgrijze verenkleed en zijn typische ‘in zwarte verf gedoopte’ vleugelpunten. In tegenstelling tot de blauwe kiekendief (Circus cyaneus) heeft hij vier, geen vijf, zichtbare vingers aan de vleugeluiteinden. Op de bovenzijde van zijn vleugels is één zwarte band te zien, op de onderzijde twee. Hij heeft geen witte stuit. Een vrouwtje grauwe kiekendief heeft die wel. Haar verenkleed is donkerbruin, haar buik is bleker met bruine lengtestrepen. Een jonge grauwe kiekendief is meer roodbruin en heeft geen strepen op de buik.
Wat eet de grauwe kiekendief?
Het dieet van grauwe kiekendieven bestaat voornamelijk uit veldmuizen (Microtus arvalis), aangevuld met kleine zangvogels en grote insecten. In Afrikaans overwinteringsgebied eet hij sprinkhanen en soms kleine amfibieën en reptielen.
Leefgebied en broedbiologie
Net als veel andere akkervogelsoorten is de grauwe kiekendief een steppevogel die zich thuis voelt in open landschappen. Voor het begin van onze winter reist hij naar Afrika, waar hij verblijft ten zuiden van de Sahara (Senegal, Mali, Niger). Volg hier de satellietroute van gezenderde grauwe kiekendieven! In de zomer zoekt hij vanaf april in Europa en Zuidwest-Azië een plek om te broeden. In West-Europa was de kleine roofvogel dan oorspronkelijk te vinden in duinen, venen, moerassen en ruigtes, maar omdat die natuurlijke habitats grotendeels zijn verdwenen, broedt hij sinds het einde van de twintigste eeuw voornamelijk (70-90%) in graanvelden in grootschalig akkerbouwgebied.
Grauwe kiekendieven zijn grondbroeders. Meteen na aankomst in april of mei begint het mannetje te baltsen om een vrouwtje aan te trekken. Tussen mei en juli legt het vrouwtje drie à vijf eieren, afhankelijk van het voedselaanbod. Eén ei uitbroeden neemt ongeveer dertig dagen in beslag. Ondertussen gaat het mannetje jagen. Heeft hij een prooi te pakken, dan roept hij het vrouwtje en gooit hij het hapje in haar richting. Zij vangt het vakkundig op en keert terug naar het nest (prooioverdracht).
De grauwe kiekendief stelt strenge eisen aan de kwaliteit van zijn leefgebied. Doordat het landschap van Vlaanderen sterk veranderd is, broedt hij er al een aantal jaar niet meer. Rond 1950 waren er naar schatting nog ongeveer 15 broedparen, in de jaren ‘70 was dat aantal gedaald naar drie. Sindsdien werden nooit meer dan drie broedparen geteld. Belangrijk te vermelden is dat dat deels te wijten kan zijn aan de lage trefkans van de soort. Het laatste waargenomen broedgeval in Vlaanderen dateert van 2012 in Limburg op de Haspengouwse plateaus (een verslag van de Werkgroep Grauwe Gors vind je hier). De grauwe kiekendief staat al sinds 1999 als ernstig bedreigde soort opgenomen in de Vlaamse Rode lijst. Betekent dat dat we de roofvogel kwijt zijn als broedvogel in Vlaanderen? In Nederland heeft de Werkgroep Grauwe Kiekendief getoond dat met de juiste maatregelen een omkering mogelijk is, op voorwaarde dat het maatregelen op maat zijn en ze enkel toegepast worden in kansrijke gebieden. In Vlaanderen willen we ook zo'n omkering bereiken, daarvoor hebben we een plan: Plan Kiekendief!
Regionaal Landschap Zuid-Hageland vzw | Schoolpad 43 | 3300 Hakendover | T 016 81 52 77 | info@rlzh.be | In opdracht van de provincie Vlaams-Brabant | Privacyverklaring